Het potentieel van Belgisch beukenhout voor een duurzame houtsector

Het project BeechPlus toont de kansen en uitdagingen voor het valoriseren van Belgisch beukenhout binnen een duurzame en circulaire houtsector. Hoewel het onderzoek zich richtte op gelijmd gelamelleerd hout, zijn de bredere inzichten zeer relevant om te herdenken hoe lokale grondstoffen kunnen bijdragen aan verminderde importafhankelijkheid, versterking van de circulaire economie en verbeterde ecosysteemprestaties.

Globale context en lokale kansen

Hardhoutsoorten zoals beuk vormen een integraal onderdeel van de natuurlijke bosbestanden in België. Naast de al aanwezige volumes is er belangstelling om deze bestanden verder uit te bouwen. Het project bevestigde dat huidige economische structuren sterk gericht zijn op de export van volledige beukenstammen in standaardafmetingen, vaak voor verwerking in het buitenland. Dit systeem, dat wordt gestimuleerd door lage transportkosten en het ontbreken van koolstofbelasting, ondermijnt de mogelijke lokale valorisatie. Een evenwichtiger aanpak, waarbij de ecologische kosten worden geïnternaliseerd, zou het concurrentievermogen van lokale verwerking op natuurlijke wijze versterken en het gebruik van inheems hout stimuleren. Het commerciële karakter van een exportgerichte markt werd ook benadrukt door de moeilijkheid om voldoende hout te bekomen voor de testcampagne. Daarom werd voor de sourcing gekeken naar leveranciers uit zowel België als buurlanden, voornamelijk kleinere zagerijen, waardoor zowel het potentieel als de fragmentatie van lokale waardeketens werd blootgelegd.

Kwaliteit en classificatie

Beukenhout heeft een aanzienlijk mechanisch potentieel, mits de eigenschappen correct beoordeeld worden. Visuele evaluatie blijft nuttig voor het detecteren van knoesten en scheuren, maar de vezelrichting is bijzonder moeilijk visueel in te schatten. Akoestische methoden bleken een veelbelovende aanvulling, met betrouwbare, niet-destructieve inzichten in stijfheid en weerstand. Een combinatie van visuele- en akoestische classificatie kan leiden tot een betere sortering, een hogere materiaalopbrengst en een breder toepassingsgebied. Op dat vlak kan Belgisch beukenhout concurrerender worden tegenover ingevoerd naaldhout.

Verlijming en structurele prestaties

Het onderzoek benadrukte dat kwalitatief hoogstaand gelamineerd hout kan worden geproduceerd uit beuken. Succes hangt af van verschillende factoren: een zorgvuldige keuze van lijm en lijmprocedures om planken tot balken te verlijmen, en een efficiënte geometrie en uitvoering van vingerlassen om langere planken te vormen en het gebruik van hout te optimaliseren. Hoewel polyurethaan (PU) lijmen een hoge sterkte behaalden, vertoonden ze weerbarstig gedrag onder delaminatie-testen. Melamine Formaldehyde (MF) and Melamine Urea Formaldehyde (MUF) boden een consistenter resultaat zowel in sterkte als in duurzaamheid. Modelleringstechnieken zoals Monte Carlo-simulaties toonden bovendien aan dat sterkteklassen voorspelbaar zijn, waardoor efficiënter gebruik van beschikbaar materiaal mogelijk wordt. Belangrijk is dat foutvrij beukenhout een hoge ductiliteit vertoont, waardoor het geschikt is voor toepassingen waar sterkte belangrijker is dan stijfheid.

Naar circulaire en lokale valorisatie

De industriële haalbaarheid is aangetoond: met juiste classificatie, lijmtechnieken en structurele validatie kan Belgisch beukenhout concurreren als hoogwaardige grondstof. Toch is technologie alleen niet voldoende. Voor een duurzame houtsector is het cruciaal lokaal behoud van grondstoffen te stimuleren, zodat ecologische voordelen – zoals lagere transportuitstoot en efficiënter materiaalgebruik – in eigen land worden gerealiseerd. Koppeling aan internationale normalisatie (bv. uitbreiding van EN 14080 naar loofhout) kan de concurrentiepositie verder versterken.

Conclusie

Belgisch beukenhout heeft het potentieel om een hoeksteen te worden van een circulaire, koolstofarme houtsector. Dit potentieel benutten vraagt om gecoördineerde actie: geavanceerde classificatie, verfijnde productieprocessen en vooral stimulansen voor lokale valorisatie. Zo kan België de afhankelijkheid van mondiale ketens verminderen, de ecologische impact beperken en zijn loofhoutbronnen centraal stellen in een duurzamere bouwtoekomst.

Auteurs : Robbe Celis, Céline Gommet, Bob Geldermans (WOOD.BE)
Projectduur : 01/12/2022 – 31/05/2025
Projet gecofinancierd door : FOD Economie
Meer info : robbe@wood.be

NB: Tijdens het evenement “10-jaar WOOD.BE” op 20 november 2025 zijn proefstalen vanuit BeechPlus te zien.